رادیکال آزاد شامل اتم های ناپایداری اند که باعث تخریب سلول های بدن می شود. این امر در دراز مدت موجب ایجاد بیماری های مختلف و پیری می شود. حال برای بسیاری از افراد این سوال پیش می آید که در اصل رادیکال آزاد چیست؟ رادیکال آزاد چگونه تولید میشود؟ چگونه رادیکال های آزاد بدن را از بین ببریم؟ چه تاثیری بر سلامت انسان می گذارند؟ و …

در ادامه با کلاه گیس همراه باشید تا بیش تر با انواع رادیکال های آزاد تاثیرات آن ها آشنا شوید.

رادیکال آزاد چیست؟

برای بسیاری از افراد این سوال پیش می آید رادیکال آزاد بدن چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بدن به طور طبیعی در طی عمل تنفس و متابولیسم ، رادیکال آزاد تولید می کند درحالت عادی سیستم دفاعی بدن این رادیکال آزاد را خنثی و بی ضرر می کند،

بدن انسان این توانایی را دارد که به میزانی از این رادیکال های آزاد فائق آمده و از آنها به نفع خود استفاده کند. اگر تعداد زیادی رادیکال آزاد در بدن تولید شود یک سری واکنش های خاص پشت سر هم اتفاق می افتد که مشکلاتی را در بدن بوجود می آورد. مشکلات قلبی و انواع سرطان و پیری در اثر این رادیکال های آزاد بوجود می آیند.
عوامل مخرب محیطی مانند اشعه ماوراء بنفش، دود سیگار و مصرف الکل و آلودگی های محیطی و نیز تغذیه نامناسب و عدم فعالیت بدنی و چاقی باعث می شود بدن ما نتواند با این رادیکال آزاد بخوبی مبارزه کند.
برای مبارزه با رادیکال آزاد باید غذا‌های حاوی سرشار از آنتی‌اکسیدان مصرف کرد.
در سبزیجات و میوه‌های رنگی مثل گوجه فرنگی و شاتوت و امثالهم آنتی‌اکسیدان ها به وفور یافت می شوند.
غذاهای حاوی ویتامین A , D , E همچنین غذاهای حاوی مواد معدنی نظیر مس، روی و سلینوم برای کاهش رادیکال آزاد مفید هستند.

انواع رادیکال های آزاد

رادیکال های آزاد متفاوتی وجود دارند که مهم ترین آن ها رادیکال های آزاد اکسیژن نام دارند. باقی رادیکال آزاد در بدن عبارتند از:

• پراکسید هیدروژن
• سوپراکسیدها
• آنیون‌های هیدروکسیل

علل و منابع رادیکال آزاد اکسیژن چیست؟

ساختار بدن انسان طوری طراحی شده است که اغلب در فرآیند تجزیه مواد مغذی تولید می شود تا انرژی تامین شود. تولید رادیکال آزاد اکسیژن در فرآیندهای متابولیک طبیعی یکی از دلایلی است که نشان می دهد خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن افزایش می یابد، حتی زمانی که افراد در معرض مواد سرطان زای کمی قرار دارند.

قرار گرفتن در معرض مواد زیر می تواند این روند را تسریع بخشد.

• هوای آلوده
• دود تنباکو و قلیان
• اشعه ماورا بنفش
• گاز رادون در خانه
• مواد شیمیایی محیطی و شغلی
• برخی از ویروس ها
• پرتوهای پزشکی

افزایش آمار ابتلا به سرطان در ایران

بر خلاف کتمان واقعیت سونامی ابتلا به سرطان در ایران در رسانه های جمعی همچون تلویزیون و رادیو و نیز توسط متولیان بهداشتی و درمانی که به سبب مسایل سیاسی و اجتماعی است واقعیت اینکه آمار ابتلا به سرطان در ایران افزایش یافته است همچنین سن ابتلا به سرطان کاهش زیادی یافته است.
آمار ابتلا بالا سرطان در کشور واقعیت است و سونامی سرطان بعلت تغییر سبک زندگی روستایی به شهری بوجود آمده است.
متاسفانه در ایران آمار مستند و دقیق از ابتلا به انواع سرطان نداریم اما آمار مراجعات روزمره به پزشکان نشان می دهد که تعداد مبتلایان به سرطان بالا رفته است و سن ابتلا به سرطان کاهش یافته است.
خوشایند نبودن دلایل افزایش و موارد ابتلا به سرطان در کشور یکی از دلایل کتمان افزایش موارد ابتلا به سرطان در کشور توسط نهادها متولی بهداشت و درمان است.
بنزین آلوده تولید پتروشیمی و آلودگی آزبستی موجود در هوا بعلت لنت ترمزهای غیر استاندارد چینی و آبیاری سبزیجات و صیفی جات توسط فاضلاب ها و پساب های آلوده شهری فقط چند نمونه از دلایل افزایش ابتلا به سرطان می باشند .
زندگی در شهرهای بزرگ و آلوده آمار ابتلا به سرطان را در این شهرها افزایش می دهد البته نباید انتظار داشت که عوارض این قبیل آلودگی ها همین امروز ظاهر شود

تاثیر تولید انرژی و رادیکال های آزاد بر سلامت بدن انسان

برای انجام فعالیت های روزانه بدن به تولید انرژی نیاز دارد. این چرخه تولید انرژی سلولی در بدن منجر به مصرف گاز اکسیژن و تولید آب، دی اکسید کربن و اسیدها می شود که در نهایت از سلول ها خارج گردیده، وارد خون می شوند و از بدن دفع می گردند.

علاوه بر این، مصرف شدن اکسیژن در سلول های بدن برای تولید انرژی، باعث تولید رادیکال های آزاد نیز می گردد.

در حقیقت اکسیژن اگر چه برای موجودات زنده حیاتی است، اما رادیکال های آزاد که در اثر سوختن اکسیژن در سلول های بدن تولید می شوند، به شدت واکنش دهنده هستند، سلول های بدن را تخریب می کنند و به تدریج سبب پیری و مرگ موجودات زنده میشوند.

رادیکال های آزاد در غلظت های بالاتر سبب آسیب شدیدتر سلول های بدن و بروز سرطان می گردند.

اگر آنتی اکسیدان ها در بدن به اندازه کافی حضور داشته باشند، فعالیت رادیکال های آزاد را محدود کرده و از آسیب سلولی و سرطان پیش گیری می شود.

ضمن اینکه آنتی اکسیدان ها از اسیدهای چرب غیر اشباع که برای سلامتی بدن ضروری می باشند نیز محافظت می کنند.

میوه های رسیده و سبزیجات تازه معمولا منبع خوبی از آنتی اکسیدان ها می باشند. دمای مایعات و غذایی که انسان می خورد نیز بر میزان سوخت و ساز و تولید انرژی در سلول های بدن تاثیر می گذارد.

خوردن مایعات سرد مانند نوشابه های گازدار خنک یا آب خیلی سرد باعث کاهش دمای داخلی بدن در نواحی در تماس با این مایعات سرد می گردد (مثل گلو و معده).

در نتیجه برای جبران این کاهش دما، سلولها نیاز به تولید انرژی پیدا می کنند تا دمای بدن در آن نواحی را به دمای عادی برگردانند که این تولید انرژی سبب تولید گاز CO2 و رادیکال های آزاد بیشتری در بدن می شود.

اما برعکس، نوشیدنی های گرم باعث تامین انرژی گرمایی بدن می شوند، نیاز به تولید انرژی از سلول ها برای ایجاد گرما را کاهش می دهند و به عبارت دیگر گاز CO2 و رادیکال های آزاد کم تری ایجاد می کنند.

نوشیدن مایعات گرم مانند آب جوشیده که به تدریج به دمای گرم مناسب برای نوشیدن رسیده باشد، برای سلامتی مفیدتر هستند (اما نوشیدنی های بیش از حد داغ به لوله مری آسیب می رسانند و در طولانی مدت سبب بروز سرطان مری می شوند).

دمای خون می بایست در حد مشخصی باشد و بدن انسان از مکانیزم های مختلفی استفاده می کند تا دما را کنترل نماید.

وقتی فرد در معرض گرمای مناسبی قرار می گیرد و دمای داخلی بدن افزایش می یابد، خون بیش تری به لایه های سطحی پوست فرستاده می شود تا به این طریق و به کمک تعریق، دمای بدن کاهش یابد.

افزایش جریان خون در لایه های سطحی پوست بدن علاوه بر کاهش گرمای اضافی بدن، باعث می شود اکسیژن بیش تری به سلول های پوست برسد و سلول های پوست شاداب تر گردند.

برعکس، در مناطق سردسیر که پوست در معرض سرما قرار می گیرد، حرکت هوای سرد بر روی پوست (به ویژه باد سرد پر سرعت) سبب می شود که دمای خون در سطح پوست کاهش یابد.

بدن انسان برای جلوگیری از اتلاف گرمای خون از طریق سطح پوست، خون را به لایه های داخلی تر پوست و بدن می فرستد که به این ترتیب خون کمتری در سطح پوست جریان پیدا می کند.

در این شرایط، سلول های سطح پوست بدن در شرایط با اکسیژن پایین قرار می گیرند و در نبود اکسیژن کافی به سلول های سرطانی تبدیل می شوند.

بهترین راه برای حفظ سلامت پوست در این حالت، گرم نگاه داشتن، پوشانیدن و محافظت بدن در برابر سرما می باشد.

در صورتی که خون اسیدی باشد و CO2 زیادی داشته باشد، کاهش جریان خون در سطح پوست خطر شکل گیری سلول های سرطانی را بیش تر می کند.

به همین دلیل رژیم غذایی مناسب و گرم نگاه داشتن بدن که اکسیژن خون را در سطح پوست افزایش دهد، نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات پوستی در مناطق سردسیر ایفا می کند.