طب مکمل و جایگزین چیست ؟

طب مکمل که طیف وسیعی را از پزشکی گیاهی تا طب سوزنی، شامل می شود، روز به روز مقبولیت عمومی بیشتری پیدا کرده و به طرفداران آن افزوده میشود.

کافی است عطسه ای کنید تا پیش از آن که به خود بیایید دوستانتان پیشنهاد این یا آن داروی گیاهی یا درمان هومیوپاتی را بدهند و شما حیران و سرگردان بمانید که کدام توصیه را بپذیرید.

زیاد شنیده ایم ولی چیز زیادی راجع به آن نمیدانیم و پیش از تصمیم گیری باید حقایق را در مورد این درمانها بدانید و پیش از آن که درمان جدیدی را امتحان کنید به خصوص اگر باردار هستید، تحت مراقبت هستید، دارو مصرف می کنید یا مشکلات مزمن قلبی دارید، حتما با پزشکتان مشورت کنید.

از آنجا که طب مکمل روز به روز مقبولیت بیشتری پیدا می کند (تقریبا ۴۰٪ بالغین در آمریکا از آن استفاده می کنند. در ایران آماری در دست نیست ولی باید بسیار بالاتر از این باشد.)، پزشکان در حال آموزش بیشتری در مورد این شیوه های غیرمتعارف هستند.

هنگامی که پزشکان عبارت « طب مکمل » را به کار میبرند، در واقع اشاره به اقداماتی می کنند که اختصاصا” در طب متعارف غرب مورد استفاده قرار نمیگیرند.

این که طب مکمل دقیقا” چیست، مثل بیشتر درمان ها، مدام در حال تغییر است. هنگامی که علاوه بر درمان متعارف از درمان پزشکی جایگزین استفاده میشود، به آن پزشکی مکمل گفته میشود و هنگامی که علاوه بر درمان متعارف از درمان های مکمل استفاده شود آن را « طلب جامع » مینامند.

طبقه بندی پزشکی مکمل و طب جایگزین :

برای درک بسیاری از درمان های مکمل و جایگزین موجود، بهتر است به چگونگی طبقه بندی این درمان ها توسط «مرکز ملی طب مکمل و جایگزین (N.C.CAM) نگاهی بکنیم.

این مرکز همه تحقیقات علمی را که در امریکا برای CAM می شود مورد حمایت مالی قرار میدهد.

و این درمان ها را به صورت زیر طبقه بندی میکند:

الف) نظام های کاملا پزشکی

ب) پزشکی ذهن – بدن

ج) اقدامات زیست مبنا

د) کارهای تن مبنای دستی

ه) انرژی پزشکی

به هر حال باید به خاطر سپرد که مرز دقیق و روشنی میان این درمانها وجود ندارد و برخی از این نظام های درمانی بیش از یک روش درمانی را به کار می گیرند.

نظام های کاملا پزشکی نظام های درمانی تنها یک اقدام یا درمان بخصوص مثل ماساژ نیست. بلکه بسیاری از نظام های درمانی مبتنی بر فلسفه ای هستند مثل قدرت طبیعت یا وجود انرژی در بدن، نمونه هایی از نظام های کاملا پزشکی عبارتنداز:

۱- نظام باستانی شفا: این نظام های بهبودی، بسیار قدیمی تر از طب رایج و مرسوم غربی هستند طلب آیورودای هندی و پزشکی سنتی چین از آن جمله اند.

۲- هومیوپاتی : در این شیوه مقادیر بسیار کم از یک ماده استفاده میشود که علائمی را ایجاد می کند تا پاسخ خود بهبودی بدن را برانگیزد.

۳- طبیعت درمانی : این روش ها بر درمان های غیر تهاجمی تمرکز می کنند تا به بدن کمک کند که با استفاده از روش های متنوعی چون ماساژ، طب سوزنی، داروهای گیاهی، ورزشی و اصلاح روش زندگی، خود درمانش را بیابد .

پزشکی ذهن – بدن:

روش های ذهن- بدن، ارتباط بین ذهن و بدن را تقویت می کند. کسانی که در زمینهٔ پزشکی جایگزین و مکمل کار می کنند، معتقدند این دو نظام (ذهن و بدن) باید در هماهنگی کامل باشند تا شما سالم بمانید.

روش ها و فنون ارتباط بین ذهن و بدن عبارتنداز: مراقبه، دعا، تن آرامی وهنر درمانی

اقدامات زیست شناختی:

نمونه های آن عبارتند از مکمل های غذایی و درمان های گیاهی، این درمان ها از عناصری که در طبیعت یافت می شوند، استفاده می کنند. داروهای گیاهی عبارتنداز: جنسینگ و جینکو و Echimacea مکمل های غذایی عبارتنداز:

سلنیوم، گلوکز آمین سولفات و …

داروهای گیاهی و مکمل ها را میتوان به صورت چای، روغن، شربت، پودر، قرص و کپسول مصرف کرد.

اقدامات با دخالت دست و بدن :

این روش ها از حس لامسه انسان برای مالش و با به حرکت در آوردن قسمت خاص از بدن استفاده می کنند. این روشی ها عبارتند از: پزشکی مفصلی ( فن درمان بیماریهای مفصلی از راه دستکاری یا ماساژ دادن مفاصل ) یا پزشکی استخوان درمانی ( فن درمان بیماریهای استخوان از راه دستکاری و ماساژ دادن استخوانها ).

انرژی پزشکی :

برخی از پزشکان طب مکمل و جایگزین معتقدند که انرژی غیر قابل رویتی در سراسر بدن جریان دارد و هنگامی که این جریان انرژی مسدود یا نامتعادل شود، بیماری ایجاد می شود. این انرژی در سنت ها و فرهنگ های مختلف، نام های متفاوت دارد مثل (Chi)چی ، پرانا (prana) و نیروی زندگی (Life force)

هدف این درمان ها عبارتند از رفع انسداد یا متعادل کردن مجدد جریان انرژی.

علت تردید برخی از پزشکان برای درمان های مکمل و جایگزین: پزشکان قدیمی اطلاعی در این مورد ندارند بنابراین طبیعی است که اگر در این مورد پرسشی از آنها شود یا چنین توصیه هایی را بشنوند، احساسی خوبی نسبت به آنها نداشته باشند.

به هر حالی امروزه با افزوده شدن به شواهد مثبت برای برخی از این درمان ها پزشکان به تدریج نسبت به درمان های مکمل و جایگزین گشوده تر شده اند.

البته پزشکان قدیمی هم دلایل خوبی دارند که در استفاده از این درمان ها، محتاطا عمل کنند. پزشکی سنتی یا متعارف امروز برای درمان هایی ارزش قائل است که بی خطری و تاثیر آنها از طریق تحقیق و آزمایش به اثبات رسیده باشد.

این در حالی است که گر چه برای اثبات صحت برخی از درمان های CAM شواهدی وجود دارد، در مورد بسیاری از آنها هنوز پرسش هایی هست که باید پاسخ داده شود.

بعلاوه برخی از پزشکان طب مکمل و جایگزین، در مورد معالجه بیماریها ادعاهای گزاف می کنند و بعضی از انها از شما درخواست می کنند تا از درمان های متعارفتان چشم پوشی کنید. به همین دلایل است که بسیاری از پزشکان در ترغیب بیماران به درمانهای CAM محافظه کارانه تر عمل می کنند.

چرا شواهد مربوط به درمان های CAM کم هستند؟

یک دلیل برای کم بودن یا عدم وجود تحقیق کافی در مورد درمان های جایگزین و مکمل، این است که مطالعات گسترده کنترل شدهٔ پزشکی بسیار پرهزینه هستند.

مطالعات مربوط به داروها و اعمال جراحی در طلب مرسوم و متعارف اغلب به طور مستقیم یا غیر مستقیم توسط دولتها و یا شرکتهای دارویی چند ملیتی حمایت مالی می شوند.

و این سبب می شود که درمانهای سنتی و مرسوم توان بیشتری برای تحقیقات داشته باشند.

درمان های جایگزین و مکمل به سختی می توانند حمایت مالی جلب کنند بنابراین مطالعات کمتری در این زمینه وجود دارد.

با این حالی در حال حاضر مطالعات زیادی در مورد این درمان ها، از داروهای گیاهی گرفته تا یوگا، در حالی انجام است.

مرکز ملی پزشکی مکمل و جایگزین (N.C.CAM) موسسه ای است در آمریکا که تحقیقات مربوط به درمانهای CAM را حمایت مالی می کند و میتوان یافته های تحقیقات آنها را در سایت اینترنتی آنها مشاهده کرد.

مشاوره با پزشک معالج در مورد منافع و خطرات درمان های CAM:

در مورد استفاده از درمانهای مکمل و جایگزین حتما با پزشکتان مشورت کنید. حتی اگر پزشک شما نتواند یک درمان مکمل یا جایگزین مناسب را پیشنهاد کند، میتواند منافع، خطرات احتمالی یک نوع درمان را به شما اعلام و گوشزد کند.

اگر چه برخی از این درمان ها مفید هستند، برخی از آنها هم عوارض جانبی دارند و ممکن است با داروهای خاص تداخل داشته باشند.