تغذیه و فعالیت بدنی در دوره های مختلف بهبود یافتگی :

مبتلایان به سرطان را از زمان تشخیص بیماری تا پایان عمر، بهبود یافتگان سرطان یا (Cancer Survivors) میگویند و عبارت بهبود یافتگی با (Survivorship) به معنی شفا در طولی این مدت است.

بهبود یافتگی از سرطان، همهٔ مراحل درمان، نقاهت، زندگی پس از نقاهت بصورت بهبود و برای برخی، زندگی با سرطان پیشرفته را در بر میگیرد.

بهبود یافتگان در هر یک از این مراحل، نیازمندیهای متفاوتی داشته و از نظر تغذیه و فعالیت بدنی خود را تطبیق می دهند. هم ویژگی های سرطان و هم روش های درمانی این نیازمندیها را تحت تاثیر قرار میدهند.

حتی پیش از آنکه درمان و بهبود یافتگی شروع شود، سرطان می تواند باعث تغییرات متابولیک و فیزیولوژیک عمیقی گردد که نیازهای غذایی به موادی از قبیل پروتئینها، کربوهیدراتها، چربیها، ویتامین ها و مواد معدنی را تحت تاثیر قرار دهد.

علائمی مثل لاغری، سیری زودرس ، تغییر در چشایی، بویایی و اختلالاتی در دستگاه گوارشی، عوارض جانبی شایع در دورهٔ درمان سرطان هستند که میتوانند منجر به کاهش مصرف غذا و در نتیجه سوء تغذیه شوند.

بیش از ۵۰٪ بیماران در زمان تشخیص، کاهش وزن قابل توجه و وضعیت تغذیه ای نامناسبی دارند. اگر چه شیوع سوء تغذیه و کاهش وزن، برحسب نوع سرطان، تفاوت چشم گیری خواهد داشت.

توجه :

حفظ توازن و تعادل انرژی و جلوگیری از کاهش وزن برای بهبود یافتگانی که در معرض خطر کاهش وزن ناخواسته هستند، مثل کسانی که سابقه سوء تغذیه داشته یا درمان سرطان مستقیماً بر دستگاه گوارش آنها متمرکز است، بسیار حیاتی است.

برخی از بیماران هنگامی که درمان سرطان را شروع میکنند چاق هستند و افزایش وزن دارند و در برخی دیگر افزایش وزن یکی از عوارضی درمان است.

ارزیابی و غربالگری تغذیه ای در بهبود یافتگان باید هم زمان با برنامه ریزی درمانی صورت گیرد به طوری که هم بر وضعیت فعلی تغذیه و هم بر علائم احتمالی وابسته به درمان که وضعیت تغذیه را متأثر می کند متمرکز باشد.

روشهای اصلی درمان سرطان مثل جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی می توانند بطور قابل توجهی نیازهای غذایی را تحت تأثیر قرار داده، علامت تغذیه ای معمول را تغییر دهند و بر هضم، جذب و گوارش غذاها تأثیر منفی بگذارند.

علائم شایع سرطان و عوارض جانبی درمان که ممکن است وضعیت تغذیه را تحت تأثیر قرار دهند عبارتند از:

تغییر در مزه یا بو، کاهش اشتها، تهوع، استفراغ، تغییر در عادات روده ای، تغییر وزن، کاهش توده عضلانی بدن و لاغری عضلانی، درد و خستگی، اگر این علائم دیده شوند، انتخاب غذاهای معمولی و الگوی غذاخوردن باید بطور موقت تنظیم و اصلاح گردد تا مصرف غذا بهینه و نیازهای غذایی مرتفع شود.

در طی درمان سرطان فعال ، اهداف کلی مراقبتهای تغذیه ای برای بهبود یافتگان عبارتند از :

جلوگیری یا معکوس کردن روند کمبودهای غذایی، حفظ توده عضلانی بدن، به حداقل رساندن عوارض جانبی مربوط به تغذیه (مثل کاهش اشتها، تهوع، استفراغ، تغییرات چشایی و تغییرات روده ای) و ارتقاء هر چه بیشتر کیفیت زندگی

مطالعات اخیر، فواید مشاوره غذایی در طی درمان سرطان را در مواردی از قبیل کاهش علائم مربوط به درمان، بهبود کیفیت زندگی و غذا خوردن بهتر ثابت کرده است.

تعیین یک برنامه غذایی کوتاه مدت ویژه برای هر فرد باعث بهترشدن اشتها و غذا خوردن و نیز کاهش مسمومیت ناشی از درمان های سرطان و بهبود یافتگی خواهد شد.

نمونه هایی از درمان غذایی برای افراد مختلف عبارتند از :

در بهبود یافتگانی که دچار کاهش اشتها هستند. مصرف غذای کمتر در دفعات بیشتر و بدون مایعات میتواند به افزایش اشتها و بیشتر غذا خوردن بیمار کمک کند.

در بهبود یافتگانی که قادر نیستند نیازهای غذایی خود را تنها از طریق غذا تأمین کنند، غذاها یا آشامیدنی های مقوی تجاری یا خانگی میتواند انرژی و موادغذایی بهتری را برای آنها تأمین نماید.

در بهبود یافتگانی که قادر نیستند موادغذایی لازم خود را از هیچیک از راههای فوق دریافت کنند، سایر راههای تغذیه ای کوتاه مدت مثل دارو درمانی، تغذیه از راه تیوب و لوله و یا تغذیه از راه وریدی ممکن است لازم شود.

پیشنهادهایی برای ارائه مشاورهٔ تخصصی در زمینهٔ تغذیه برای بهبود یافتگان سرطان :

بهبود یافتگان سرطان باید در مورد متخصص تغذیه از پزشک معالج خود راهنمایی بخواهند.

اگر در مرکزی که برای سرطان تحت درمان قرار دارند. متخصص تغذیه وجود ندارد حتماً باید با یک متخصص تغذیه در خارج از بیمارستان قرار مشاوره بگذارند.

بهبود یافتگان از سرطان و دست اندرکاران مراقبت از آنها همچنین می توانند به وب سایت انجمن تغذیه مراجعه کنند و در مورد تغذیه خاص جستجو انجام دهند.

استفاده از مکمل های غذایی مثل ویتامین ها، مواد معدنی، فراورده های گیاهی، در طی دورهٔ درمان سرطان هنوز مورد بحث است.

بعنوان مثال برای بهبود یافتگانی که در درمان سرطان شان از متوترکسات ( داروی شیمی درمانی = MethotreXate) استفاده می کنند.

مصرف مکمل های حاوی فولات یا خوردن محصولات غذایی تقویت شده که حاوی مقادیر بالای فولات باشند، مضر است، زیرا متوترکسات با متابولیسم فولات تداخلی می کند.

میزان آنتی اکسیدان در بسیاری از مکمل های غذایی (مثل ویتامین C و ویتامین E) بیش از مقادیر توصیه شده برای مصرف روزانه افراد سالم است.

توجه :

در حال حاضر اغلب متخصصین سرطان، مخالف مصرف بیش از حد مکمل های غذایی حاوی آنتی اکسیدان در طی درمان سرطان هستند.

زیرا آنتی اکسیدان ها میتوانند مانع آسیب اکسیداتیوسلولی به سلول هاى سرطانی شوند که برای تأثیر بیشتر در درمانهایی از قبیل رادیوتراپی و شیمی درمانی لازم است.

بر عکس برخی از متخصصین هم معتقدند که آسیب احتمالی ناشی از آنتی اکسیدان ها فرضیه ای بیش نبوده و ممکن است آنتی اکسیدان ها در مقابل آسیبهای جانبی همراه با این درمان ها از سلول های سالم محافظت نمایند.

منافع و مضرات اختصاصی آنتی اکسیدان ها و نیز سایر مکمل های غذایی پرسشی حیاتی است که تا کنون پاسخ روشن علمی نداشته است.

تا روشن شدن علمی برتری منافع این مواد بر مضرات آنها، محتاطانه تر اینست که بهبود یافتگان تحت درمان با شیمی درمانی یا رادیوتراپی، در دورهٔ درمانی خود از آنتی اکسیدان هایی مثل ویتامین ث و ویتامین E بیش از حد مجاز تعیین شده استفاده نکنند.